Tôn vinh nhà trí thức cách mạng Phan Thanh

Ngày 28-4, Thành ủy Đà Nẵng tổ chức Hội thảo khoa học "Nhà trí thức cách mạng (NTTCM) Phan Thanh" đúng vào dịp kỷ niệm 70 năm ngày mất của ông đã quy tụ rất đông các nhà chính trị và khoa học tham dự. Về phía gia đình và gia tộc của NTTCM Phan Thanh có ông Phan Diễn, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư T.Ư Đảng khóa IX, nguyên Bí thư Thành ủy Đà Nẵng; nhà giáo Phan Vịnh, tác giả cuốn sách “Phan Thanh, anh là ai?”, trưởng nam của NTTCM Phan Thanh và các vị trong gia đình, đại diện tộc Phan ở Bảo An, Quảng Nam.

Đồng chí Nguyễn Bá Thanh, Ủy viên T.Ư Đảng, Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND, Trưởng Đoàn ĐBQH và các đồng chí trong Thường trực Thành ủy, HĐND, UBND, UBMTTQVN TP Đà Nẵng; đồng chí Nguyễn Văn Sĩ, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Quảng Nam tham dự cuộc hội thảo.

Trong phát biểu đề dẫn tại cuộc hội thảo khoa học, Bí thư Thành ủy Nguyễn Bá Thanh khẳng định, NTTCM Phan Thanh là một chiến sĩ cách mạng tiêu biểu trong một thời kỳ lịch sử đặc biệt của lịch sử Việt Nam thế kỷ XX, thời kỳ 1936-1939, thời kỳ Đảng ta ra hoạt động công khai và lãnh đạo các tầng lớp nhân dân đấu tranh chống chế độ phản động thuộc địa, chống phát xít và chiến tranh đế quốc, đòi dân chủ, dân sinh và hòa bình. Cuộc đời và sự nghiệp của Phan Thanh là cuộc đời và sự nghiệp của một con người trí thức cách mạng hết lòng vì dân, vì nước. Nhân dân đã đồng lòng đưa Phan Thanh lên vũ đài chính trị và Phan Thanh đã trở thành một chiến sĩ cách mạng tiêu biểu và tài năng, đấu tranh cho các quyền lợi dân sinh, dân chủ của nhân dân.

Bí thư Thành ủy Nguyễn Bá Thanh cho rằng, nghiên cứu về Phan Thanh là một quá trình, qua đó, từng bước dựng lại chân dung một con người trí thức, một chiến sĩ cách mạng đấu tranh vì quyền lợi của nhân dân, trong hoàn cảnh nghiệt ngã của một đất nước phải chịu hai tròng áp bức của chế độ thực dân, đế quốc và phong kiến. Do đề tài nghiên cứu Phan Thanh phong phú, nhiều lĩnh vực nên Bí thư Thành ủy Nguyễn Bá Thanh đề nghị các đại biểu, các nhà khoa học tập trung vào một số chủ đề chính. Đó là: Phan Thanh với sự nghiệp giáo dục, nâng cao dân trí; Phan Thanh trong lĩnh vực đấu tranh nghị trường; hoạt động của Phan Thanh trong lĩnh vực báo chí; tư tưởng vì dân, vì nước của Phan Thanh và những tình cảm của nhân dân đối với Phan Thanh.

Đề cập đến nội dung Phan Thanh với hoạt động nghị trường, GS-Nhà giáo Nhân dân Đinh Xuân Lâm sau khi viện dẫn câu phát biểu của ông Phan Thanh tại Hội đồng TP Hà Nội ngày 19-12-1938 đã khẳng định “Phan Thanh làm đúng như đã nói. Cho nên có thể xem đây là tuyên ngôn chính trị của ông và Phan Thanh đã thực hiện đúng với lời tuyên ngôn của mình từ những ngày đầu bước chân vào con đường hoạt động cách mạng cho tới ngày từ giã cõi đời vì bạo bệnh. Trong cuộc đời cách mạng của mình, Phan Thanh chủ yếu hoạt động nghị trường, trực tiếp trình bày và tranh luận với đối phương. Với các ưu điểm nổi trội của mình, ông vừa là một nhà báo, một cây bút lành nghề và lão luyện, một nhà giáo giỏi đầy uy tín, một chính khách sắc sảo, hùng biện và dũng cảm trong đấu tranh công khai trên nghị trường để bảo vệ không mệt mỏi quyền lợi của quần chúng lao động và các dân tộc Đông Dương. Nhờ vào tài năng, nhân cách và uy tín, ông đã trở thành một chiến sĩ xã hội trụ cột của phong trào dân chủ, thực hiện một cách xuất sắc chủ trương, đường lối của Đảng Cộng sản và vì vậy đã đóng vai trò cầu nối giữa những người xã hội (ông là đảng viên Đảng Xã hội) với những người Cộng sản và dân chúng cần lao nên đã được suy tôn danh hiệu cao quý là “Người chiến sĩ của dân chúng”. Ở một góc độ khác, PGS-TS Đỗ Bang (Trường Đại học Khoa học Huế) đã đánh giá cao vai trò của Phan Thanh trong cuộc đấu tranh nghị trường ở Viện Dân biểu Trung kỳ thời điểm 1936-1939.

Bằng những tư liệu lịch sử, PGS-TS Đỗ Bang đã chứng minh con đường vào Viện Dân biểu Trung kỳ của Phan Thanh để làm một đại biểu cho lợi ích của nhân dân, đấu tranh cho một xã hội công bằng và dân chủ thông qua các vấn đề kinh tế, tài chính và pháp chế; đồng thời làm chủ diễn đàn để đưa chủ trương của Đảng thành chủ trương của Viện Dân biểu. Trong nghị trường, với tài hùng biện, khả năng nói tiếng Pháp lưu loát, biện luận sắc sảo nên mỗi lần lên diễn đàn, Phan Thanh đã thu hút sự chú ý của mọi người, kể cả những người Pháp và phe đối lập cũng phải chăm chú lắng nghe. Liên quan đến lĩnh vực đấu tranh nghị trường, Thạc sĩ Phan Thị Mỹ Dung, Phó khoa Triết học; Phạm Thị Hải, Phó khoa Công tác Đảng, Trường Chính trị TPĐN; PGS-TS Đinh Trần Dương đều có bài tham luận chung quanh chủ đề này.

Còn PGS-TS Phan An, Viện Khoa học Xã hội-Nhân văn TP Hồ Chí Minh lại nhìn nhận Phan Thanh qua một bài báo của ông viết bằng tiếng Pháp “Nói chuyện với một người Pháp vừa cập bến” đã giúp những nhà khoa học hiểu hơn về bản chất của thực dân Pháp, về vai trò của người Pháp ở Việt Nam và cho rằng “chỉ một bài báo của ông, đã nói lên tầm cỡ, trí tuệ của ông, đã gợi mở cho tôi những suy nghĩ quý giá trong công việc nghiên cứu khoa học của mình”. Nhà nghiên cứu Nguyễn Đình An đã dành không ít tâm huyết để nghiên cứu một đề tài dài 12 trang với chủ đề “Phan Thanh-Sự lựa chọn con đường đấu tranh công khai hợp pháp” và đi đến khẳng định “Với Phan Thanh, Đảng thể hiện sự tôn trọng, sự giao phó tin cậy, Đảng tạo mọi điều kiện để anh tự chủ, tự do hành động. Phan Thanh là một người ngoài Đảng, một người chưa từng kết nạp vào Đảng nhưng không phải là một người xa lạ với Đảng”.

Tại hội thảo lần này, nhà nghiên cứu Vũ Quang Thành đưa ra nhìn nhận với những viện dẫn và cách nhìn mới về “Phan Thanh-một tài năng, một trí thức cách mạng tiêu biểu của đất Quảng ở thập niên 30-thế kỷ XX”; ông Nguyễn Sỹ Huynh, Hội đồng hương Quảng Nam tại TP Hồ Chí Minh lại chọn góc độ “Đồng chí Phan Thanh với thanh niên học sinh Quảng Nam-Đà Nẵng 1936-1939”; nhà nghiên cứu Hải Ngọc Thái Nhân Hòa (TP Hồ Chí Minh) thì lại đề cập đến “Nhà trí thức cách mạng Phan Thanh với cao trào dân chủ (1936-1939)"; ThS Bùi Văn Tiếng, Trưởng ban Tổ chức Thành ủy-“Bàn về tính hay cãi của Phan Thanh”; TS Ngô Văn Minh, Học viện Chính trị-Hành chính khu vực III lại đề cập đến quan hệ “Gia đình và quê hương của Phan Thanh”; Nguyễn Văn Thủy, giảng viên Trường Chính trị TP Đà Nẵng-“Phan Thanh với sự nghiệp giáo dục và nâng cao dân trí của dân tộc”, TS Lưu Trang, Chủ nhiệm khoa Sử Trường Đại học Sư phạm Đà Nẵng-“Phan Thanh-nhà giáo dục, nhà tổ chức quản lý giáo dục mẫu mực và tài năng”...

Hội thảo khoa học lần này là dịp để chúng ta có dịp tiếp tục tôn vinh một trí thức cách mạng nổi tiếng, một tài năng xuất sắc, một tính cách, một khí phách tiêu biểu của con người đất Quảng trong giai đoạn 1936-1939, một giai đoạn đặc biệt của lịch sử cận đại Việt Nam.